Kiến thức y khoa

LIỆT DÂY THẦN KINH SỐ 7: HIỂU ĐÚNG ĐỂ ĐIỀU TRỊ KỊP THỜI

26/08/2025

LIỆT DÂY THẦN KINH SỐ 7: HIỂU ĐÚNG ĐỂ ĐIỀU TRỊ KỊP THỜI

Liệt dây thần kinh số 7, hay còn gọi là liệt mặt ngoại biên, là một trong những bệnh lý thần kinh ngoại biên phổ biến nhất. Bệnh không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với những di chứng lâu dài cả về thẩm mỹ lẫn tâm lý.

Theo thống kê, tỷ lệ mắc liệt dây thần kinh số 7 khoảng 20–30 ca trên 100.000 dân mỗi năm, thường gặp ở lứa tuổi từ 15–45 và không phân biệt giới tính (Holland & Weiner, 2004). Trong bối cảnh điều kiện khí hậu thay đổi thất thường, đặc biệt tại Việt Nam vào mùa lạnh hoặc giao mùa, số ca bệnh có xu hướng gia tăng.

  1. Liệt dây thần kinh số 7 là gì?

Dây thần kinh số 7 (hay còn gọi là dây thần kinh mặt) chi phối vận động các cơ ở mặt, đồng thời tham gia vào một số chức năng cảm giác và vị giác. Khi dây thần kinh này bị tổn thương, các cơ mặt bên tổn thương sẽ yếu hoặc mất vận động, dẫn đến tình trạng mặt xệ, miệng méo, không nhắm kín mắt, khó biểu lộ cảm xúc.

Người bệnh thường đột ngột nhận thấy sự thay đổi trên khuôn mặt, chẳng hạn như khó nhắm mắt, khó cười hoặc khó thổi hơi. Các triệu chứng này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày, giao tiếp xã hội và tâm lý người bệnh.

DayThanKinhSo7
Hình 1 – Minh họa Liệt dây thần kinh số 7

  1. Nguyên nhân thường gặp

Nguyên nhân của liệt dây thần kinh số 7 rất đa dạng:

  • Nhiễm virus: đặc biệt là virus herpes simplex type 1.
  • Lạnh đột ngột hoặc thay đổi thời tiết: bệnh thường gia tăng vào mùa lạnh hoặc giai đoạn giao mùa (tháng 10–2 ở Việt Nam).
  • Chấn thương vùng đầu mặt, phẫu thuật tai – xương chũm.
  • Nguyên nhân mạch máu hoặc khối u chèn ép dây thần kinh.
  1. Triệu chứng nhận biết sớm
  • Mặt xệ một bên, nếp mũi – má mờ hoặc biến mất.
  • Không nhăn trán, không nhắm kín mắt, khi nhắm mắt thì nhãn cầu đưa lên trên (dấu Charles Bell).
  • Miệng méo khi cười hoặc nói.
  • Chảy nước dãi, ăn uống khó khăn.

DayThanKinh
Hình 2 – Triệu chứng, dấu hiệu của Liệt dây thần kinh số 7

CẢNH BÁO QUAN TRỌNG: Liệt mặt có thể bị nhầm với ĐỘT QUỴ NÃO. Nếu kèm theo yếu liệt tay chân, nói khó, chóng mặt… người bệnh phải đến bệnh viện ngay vì có thể là tình trạng cấp cứu thần kinh.

  1. Hậu quả nếu không điều trị kịp thời
  • Co cứng, co giật cơ mặt.
  • Lệch mặt mạn tính, ảnh hưởng thẩm mỹ.
  • Viêm loét giác mạc do mắt không nhắm kín.
  • Ảnh hưởng tâm lý: nhiều bệnh nhân rơi vào trạng thái tự ti, lo âu, thậm chí trầm cảm vì thay đổi ngoại hình.
  1. Điều trị hiện nay
  • Thuốc: corticosteroid, thuốc kháng virus (trong một số trường hợp nghi ngờ do virus).
  • Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: xoa bóp, châm cứu, tập vận động cơ mặt. Đây là phương pháp then chốt giúp ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chức năng.
  • Can thiệp phẫu thuật: chỉ định trong trường hợp tổn thương dây thần kinh nặng do chấn thương hoặc khối u.
  • Xu hướng mới: một số nghiên cứu đang thử nghiệm liệu pháp laser công suất thấp, kích thích điện, tuy nhiên vẫn cần thêm bằng chứng lâm sàng để ứng dụng rộng rãi.

DẤU HIỆU CẦN ĐI KHÁM NGAY

  • Liệt mặt xuất hiện đột ngột trong vòng 72 giờ.
  • Không nhắm kín mắt, chảy nước mắt nhiều.
  • Kèm theo yếu tay, yếu chân, nói ngọng, đau đầu dữ dội.

Liệt dây thần kinh số 7 không đe dọa tính mạng, nhưng nếu chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị, di chứng thẩm mỹ và tâm lý sẽ kéo dài, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống. Việc phát hiện sớm triệu chứng, thăm khám kịp thời và tuân thủ điều trị là chìa khóa giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng, lấy lại sự tự tin trong giao tiếp.

Tài liệu tham khảo

  1. Holland, N. J., & Weiner, G. M. (2004). Recent developments in Bell’s palsy. BMJ, 329(7465), 553–557. https://doi.org/10.1136/bmj.329.7465.553
  2. Eviston, T. J., Croxson, G. R., Kennedy, P. G., Hadlock, T., & Krishnan, A. V. (2015). Bell’s palsy: Aetiology, clinical features and multidisciplinary care. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 86(12), 1356–1361. https://doi.org/10.1136/jnnp-2014-309563
  3. Peitersen, E. (2002). Bell’s palsy: The spontaneous course of 2,500 peripheral facial nerve palsies of different etiologies. Acta Oto-Laryngologica, 122(7), 4–30. https://doi.org/10.1080/000164802760370736
  4. Tiemstra, J. D., & Khatkhate, N. (2007). Bell’s palsy: Diagnosis and management. American Family Physician, 76(7), 997–1002. https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2007/1001/p997.html

BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC NAM CẦN THƠ

THÂN THIỆN – TẬN TÂM VÀ NÂNG TẦM SỨC KHỎE

907.365.115
Đặt lịch khám
zalo