Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thường gặp ở trẻ em, do virus sởi (thuộc họ Paramyxoviridae) gây ra. Dù đã có vắc-xin phòng ngừa, nhưng mỗi năm tại Việt Nam vẫn ghi nhận nhiều ca mắc, đặc biệt ở nhóm trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc người có hệ miễn dịch yếu. Việc nhận biết dấu hiệu bệnh sởi từ sớm và áp dụng biện pháp điều trị kịp thời có ý nghĩa quan trọng trong việc hạn chế biến chứng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH
Virus sởi lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, thông qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Khả năng lây nhiễm của bệnh rất cao, có thể lên tới 90% nếu tiếp xúc gần mà chưa có miễn dịch. Thời gian lây mạnh nhất là 4 ngày trước và 4 ngày sau khi phát ban.
Trẻ em dưới 5 tuổi, phụ nữ mang thai, và những người chưa từng tiêm phòng là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT
Các triệu chứng bệnh sởi tiến triển qua nhiều giai đoạn:
- Giai đoạn ủ bệnh (7 – 14 ngày)
- Người bệnh thường không có biểu hiện rõ ràng.
- Vẫn sinh hoạt bình thường, khó nhận biết.
- Giai đoạn khởi phát
- Sốt cao liên tục, thường trên 38,5 – 40°C.
- Ho khan, chảy nước mũi, viêm kết mạc (mắt đỏ, chảy nước mắt).
- Hạt Koplik xuất hiện: những chấm trắng nhỏ, viền đỏ ở niêm mạc má, được coi là dấu hiệu đặc trưng giúp phân biệt bệnh sởi với các bệnh phát ban khác.
- Giai đoạn phát ban
- Ban đỏ xuất hiện đầu tiên ở mặt, sau đó lan xuống thân mình và toàn thân.
- Ban dạng hồng, sờ nổi nhẹ, có thể kèm theo ngứa.
- Sốt vẫn duy trì trong những ngày đầu phát ban.
- Giai đoạn hồi phục
- Ban bay dần theo trình tự mọc: từ mặt xuống chân.
- Sức khỏe cải thiện nếu không có biến chứng.
⚠️CẢNH BÁO: Nếu không phát hiện sớm, bệnh sởi có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm phổi – nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ mắc sởi.
- Tiêu chảy mất nước, suy dinh dưỡng.
- Viêm tai giữa, viêm giác mạc.
- Viêm não, tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ TRƯỚC MẮT
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị cho virus sởi. Phác đồ điều trị chủ yếu là hỗ trợ và xử lý triệu chứng:
- Nghỉ ngơi tại nơi thoáng mát, cách ly: hạn chế tiếp xúc để ngăn lây lan.
- Bù nước và điện giải: uống nhiều nước, có thể dùng dung dịch oresol theo chỉ định.Bổ sung vitamin A: giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ biến chứng.
- Dùng thuốc hạ sốt an toàn: paracetamol liều phù hợp, không tự ý dùng aspirin cho trẻ em.
- Theo dõi sát tình trạng sức khỏe: khi có biểu hiện khó thở, co giật, li bì cần đưa ngay đến bệnh viện.
Việc tự ý sử dụng kháng sinh không được khuyến khích, trừ khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp bội nhiễm vi khuẩn.
PHÒNG NGỪA BỆNH SỞI
Biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh sởi là tiêm vắc-xin:
- Trẻ từ 9 tháng tuổi cần được tiêm mũi sởi – rubella đầu tiên.
- Mũi nhắc lại vào 18 tháng tuổi để duy trì miễn dịch lâu dài.
- Người lớn chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm đầy đủ cũng nên tiêm phòng để bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ra, cần chú ý:
- Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
- Hạn chế tiếp xúc với người đang mắc sởi.
- Đeo khẩu trang, che miệng khi ho/hắt hơi để tránh phát tán virus.
Thông điệp từ Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ
Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Nhi giàu kinh nghiệm, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, luôn sẵn sàng tiếp nhận, chẩn đoán và điều trị bệnh sởi một cách an toàn và hiệu quả.
Nếu trẻ có các dấu hiệu như: sốt cao kéo dài, phát ban toàn thân, chảy nước mũi, ho khan, mắt đỏ, phụ huynh cần nhanh chóng đưa đến bệnh viện để được thăm khám và xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Tài liệu tham khảo
- Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Measles (Rubeola): Signs and symptoms. Retrieved from https://www.cdc.gov/measles/
- World Health Organization. (2022). Measles fact sheet. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/measles
- Bộ Y tế Việt Nam. (2023). Hướng dẫn phòng và điều trị bệnh sởi. Hà Nội: Nhà xuất bản Y học.
- Perry, R. T., & Halsey, N. A. (2004). The clinical significance of measles: A review. Journal of Infectious Diseases, 189(Suppl 1), S4–S16. https://doi.org/10.1086/377712
