Tiểu đường type 2 là bệnh lý rối loạn chuyển hóa mạn tính, ngày càng gia tăng tại Việt Nam do lối sống ít vận động và chế độ ăn nhiều tinh bột, chất béo. Bệnh không chỉ dừng lại ở việc “tăng đường huyết” mà còn âm thầm hủy hoại nhiều cơ quan quan trọng, đặc biệt là mắt, thận và hệ thần kinh. Đây chính là “bộ ba biến chứng” khiến người bệnh có nguy cơ mù lòa, suy thận hoặc tàn phế nếu không được kiểm soát kịp thời.
Hình 1 – Nguyên nhân đái tháo đường type 2
Tiểu đường type 2 – căn bệnh phổ biến nhưng dễ bị xem nhẹ
Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF), năm 2021 có khoảng 537 triệu người trưởng thành trên toàn cầu đang sống chung với tiểu đường, trong đó type 2 chiếm đến 90–95%. Việt Nam hiện có trên 5 triệu người mắc bệnh, nhưng không phải ai cũng được phát hiện và điều trị đúng cách.
Nhiều bệnh nhân chỉ kiểm tra đường huyết khi có triệu chứng rõ rệt. Thực tế, biến chứng có thể đã âm thầm tiến triển từ nhiều năm trước, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
Cơ chế gây biến chứng – Khi đường huyết cao “ăn mòn” vi mạch máu
Đường huyết cao kéo dài khiến thành mạch máu nhỏ bị tổn thương, xơ cứng và hẹp dần. Các cơ quan có nhiều vi mạch như võng mạc, cầu thận và hệ thần kinh sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Tổn thương này tiến triển âm thầm, thường chỉ phát hiện khi đã gây biến chứng nghiêm trọng.
Biến chứng mắt – Bệnh võng mạc tiểu đường
- Dấu hiệu sớm: nhìn mờ, chói sáng, ruồi bay, khó đọc chữ nhỏ.
- Tiến triển: mao mạch võng mạc rò rỉ dịch, tạo mạch máu bất thường dễ vỡ, dẫn đến xuất huyết.
- Hậu quả: nếu không phát hiện sớm, người bệnh có thể mất thị lực vĩnh viễn.
Bệnh võng mạc tiểu đường hiện là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành trong độ tuổi lao động, theo WHO.
Biến chứng thận – Bệnh thận do tiểu đường
- Giai đoạn sớm: thường không có triệu chứng, chỉ phát hiện qua xét nghiệm albumin niệu.
- Giai đoạn muộn: phù, tiểu ít, tăng huyết áp.
- Hậu quả: suy thận mạn, phải chạy thận nhân tạo nhiều lần mỗi tuần.
Ở Việt Nam, tiểu đường là một trong những nguyên nhân chính gây suy thận mạn, tạo gánh nặng lớn về chi phí và chất lượng sống.
Biến chứng thần kinh – “Mất cảm giác” nguy hiểm
- Tổn thương thần kinh ngoại biên: tê bì, châm chích, nóng rát ở tay chân.
- Tổn thương thần kinh tự chủ: rối loạn nhịp tim, tiêu hóa, tiết niệu, rối loạn cương.
- Bàn chân tiểu đường: do mất cảm giác, vết thương nhỏ dễ loét sâu, có thể hoại tử và dẫn đến cắt cụt chi.
Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), 15–25% bệnh nhân tiểu đường sẽ gặp biến chứng bàn chân trong suốt đời.
Khi nào cần cảnh giác?
Người bệnh nên đi khám ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu:
- Mắt mờ dần, nhìn không rõ.
- Tê, đau rát ở tay chân, đặc biệt về đêm.
- Tiểu ít, phù chân, huyết áp cao.
- Đường huyết dao động thất thường, HbA1c thường xuyên > 7%.
Phòng ngừa biến chứng – Hoàn toàn có thể
- Kiểm soát đường huyết chặt chẽ, duy trì HbA1c dưới 7%.
- Khám định kỳ: soi đáy mắt, xét nghiệm chức năng thận, kiểm tra cảm giác bàn chân.
- Chế độ ăn hợp lý: hạn chế tinh bột nhanh, tăng rau xanh, trái cây ít ngọt, ưu tiên đạm nạc và cá.
- Vận động thường xuyên: ít nhất 150 phút/tuần.
- Tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý bỏ thuốc.
Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ – đồng hành cùng bệnh nhân tiểu đường
Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ là cơ sở y tế hiện đại, trực thuộc Trường Đại học Nam Cần Thơ, với nhiệm vụ vừa khám chữa bệnh, vừa đào tạo và nghiên cứu khoa học. Bệnh viện được trang bị hệ thống thiết bị y tế tiên tiến, đạt chuẩn quốc tế nhằm hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
Tại đây, phòng khám Nội tiết cùng các chuyên khoa liên quan tiếp nhận, thăm khám và quản lý bệnh nhân tiểu đường type 2. Bệnh viện cũng chú trọng đến công tác tầm soát biến chứng mắt, thận và thần kinh, giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Ngoài ra, các gói khám sức khỏe định kỳ được triển khai thường xuyên, mang lại giải pháp chăm sóc toàn diện và lâu dài cho người bệnh.
Hình 2 – Bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ hỗ trợ tư vấn cho bệnh nhân
Người bệnh có thể yên tâm đến Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ để được tư vấn, điều trị và đồng hành trong suốt quá trình kiểm soát tiểu đường.
Tiểu đường type 2 không chỉ là bệnh “đường huyết cao” mà là căn bệnh mạn tính có thể gây mù lòa, suy thận và tàn phế nếu bỏ qua. Chủ động phòng ngừa, kiểm soát và thăm khám tại cơ sở y tế uy tín như Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ chính là chìa khóa để sống khỏe mạnh và hạn chế biến chứng.
Tài liệu tham khảo
- American Diabetes Association. (2024). Standards of medical care in diabetes—2024. Diabetes Care, 47(Suppl. 1), S1–S187. https://doi.org/10.2337/dc24-SINT
- World Health Organization. (2023). Diabetes. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
- International Diabetes Federation. (2023). IDF diabetes atlas (10th ed.). Brussels, Belgium: International Diabetes Federation. https://diabetesatlas.org
- Cheung, N., Mitchell, P., & Wong, T. Y. (2010). Diabetic retinopathy. The Lancet, 376(9735), 124–136. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(09)62124-3
- Alicic, R. Z., Rooney, M. T., & Tuttle, K. R. (2017). Diabetic kidney disease: Challenges, progress, and possibilities. Clinical Journal of the American Society of Nephrology, 12(12), 2032–2045. https://doi.org/10.2215/CJN.11491116
- Feldman, E. L., Callaghan, B. C., Pop-Busui, R., Zochodne, D. W., Wright, D. E., Bennett, D. L., … & Smith, A. G. (2019). Diabetic neuropathy. Nature Reviews Disease Primers, 5(1), 41. https://doi.org/10.1038/s41572-019-0092-1
