Khi nói đến điều trị đái tháo đường, phần lớn người bệnh thường nghĩ ngay đến thuốc uống hay tiêm insulin. Thực tế, một “loại thuốc” khác còn quan trọng hơn – và hoàn toàn không đựng trong viên nang – chính là chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, một bữa ăn thừa đường đơn có thể khiến đường huyết tăng vọt trong vài giờ, để lại “dấu ấn” trên HbA1c suốt ba tháng (Evert et al., 2019). Ngược lại, nếu người bệnh kiên trì áp dụng chế độ ăn hợp lý, kết quả kiểm soát đường huyết có thể cải thiện tương đương với việc dùng thêm một loại thuốc hạ đường.
Ăn đúng để làm chậm tiến trình bệnh
Điểm khó khăn của bệnh nhân Việt Nam là khẩu phần cơm trắng thường chiếm quá nhiều. Trong khi đó, gạo xát trắng làm mất lớp cám giàu chất xơ, khiến đường huyết tăng nhanh sau ăn. Việc thay thế một phần cơm trắng bằng gạo lứt, yến mạch hoặc khoai lang luộc có thể giúp đường huyết ổn định hơn và kéo dài cảm giác no.
Không chỉ tinh bột, chất béo cũng là “ẩn số” quan trọng. Một bữa tối với thịt nướng nhiều mỡ có thể làm tăng nguy cơ rối loạn mỡ máu – yếu tố khiến biến chứng tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường nặng nề hơn. Ngược lại, bổ sung cá hồi, cá thu hoặc dầu oliu lại giúp cải thiện độ nhạy insulin và bảo vệ mạch máu.
Hình 1 – Tháp dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường
Bữa ăn nhỏ – tác động lớn
Nhiều bệnh nhân nghĩ rằng chỉ cần kiêng ngọt là đủ, nhưng thực tế, cách phân bố bữa ăn mới là chìa khóa. Thay vì 2–3 bữa lớn, chia thành 5–6 bữa nhỏ giúp cơ thể xử lý đường đều đặn, tránh tình trạng “tăng – tụt đường huyết” nguy hiểm. Đây là nguyên tắc quan trọng mà các chuyên gia dinh dưỡng luôn nhấn mạnh khi tư vấn cho bệnh nhân tại bệnh viện.
Dinh dưỡng và cuộc sống: không chỉ là ăn kiêng
Một quan niệm sai lầm khác là “bị tiểu đường thì không được ăn ngon”. Thực tế, bệnh nhân hoàn toàn có thể tận hưởng một bữa phở bò, miễn là biết cân bằng lượng bánh phở với rau xanh và giảm bớt nước béo. Cái khó không nằm ở việc kiêng tuyệt đối, mà là biết cách lựa chọn và phối hợp thực phẩm.
Theo WHO (2022), dinh dưỡng khoa học không chỉ kéo dài tuổi thọ mà còn cải thiện chất lượng sống – điều mà người bệnh đái tháo đường cần hơn cả.
Tại Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ, dinh dưỡng không được xem là “phần phụ” mà là một mảnh ghép không thể thiếu trong điều trị đái tháo đường. Người bệnh được:
- Khám chuyên khoa nội tiết – dinh dưỡng để xác định tình trạng chuyển hóa.
- Tư vấn chế độ ăn cá thể hóa: xây dựng thực đơn dựa trên cân nặng, nghề nghiệp và thói quen ăn uống.
- Theo dõi định kỳ: kết hợp xét nghiệm HbA1c, lipid máu, chức năng thận để điều chỉnh chế độ ăn.
Hình 2 – Bác sĩ Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ thăm khám và tư vấn cho bệnh nhân
Chính sự phối hợp đa chuyên khoa – Nội tiết, Dinh dưỡng, Tim mạch, Thận nhân tạo – đã tạo nên lợi thế của bệnh viện trong quản lý bệnh mạn tính như đái tháo đường.
Dinh dưỡng không chỉ là “ăn cho đủ” mà là một liệu pháp điều trị lâu dài đối với bệnh nhân đái tháo đường. Hiểu đúng và áp dụng đúng, người bệnh có thể kiểm soát đường huyết hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn. Và trong hành trình đó, Bệnh viện Đại học Nam Cần Thơ là người bạn đồng hành đáng tin cậy, mang đến giải pháp y khoa toàn diện từ điều trị đến chăm sóc dinh dưỡng.
Tài liệu tham khảo
- Bộ Y tế. (2024). Báo cáo tình hình bệnh đái tháo đường tại Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Y học.
- Evert, A. B., Dennison, M., Gardner, C. D., Garvey, W. T., Lau, K. H., MacLeod, J., Mitri, J., Pereira, R. F., Rawlings, K., Robinson, S., Saslow, L., Uelmen, S., Urbanski, P., Yancy, W. S., & Yates, K. (2019). Nutrition therapy for adults with diabetes or prediabetes: A consensus report. Diabetes Care, 42(5), 731–754. https://doi.org/10.2337/dci19-0014
- World Health Organization. (2022). Healthy diet. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet
